قريب به پنجاه روز از فاجعه منا مي‌گذرد، مسئولان تاکنون براي پيگيري حقوق حجاج حادثه‌ديده چه کرده‌اند؟
به گزارش
پايگاه خبري تحليلي پيرغار به نقل از خبرنگار
دولت گروه سياسي باشگاه خبرنگاران جوان، روز پنجشنبه ۲ مهرماه همزمان با عيد قربان در مراسم رمي‌جمرات، در منطقهٔ منا، شهر مکه بيش از 460 تن از حجاج ايراني در حال احرام و انجام مناسک براثر عدم مديريت صحيح و بي‌کفايتي سعودي‌ها و ازدحام جمعيت زخمي شدند، به طوري که برخي از آنها هنوز مفقود هستند.
مسئولان سعودي از نخستين ساعات وقوع اين حادثه بنا را بر عدم همکاري گذارده و از ورود امدادگران ايراني به محل حادثه جلوگيري کردند و رواديد لازم براي ورود مسولان ايراني به خاک عربستان را فراهم نکردند.
در اين مقطع رهبر فرزانه انقلاب با سخنان حکيمانه و به موقع خود به لزوم تشکيل کميته حقيقت‌ياب باحضور کشورهاي اسلامي و از جمله ايران تاکيد کردند و فرمودند: دولت عربستان در انتقال ابدان مطهر جانباختگان به وظايف خود عمل نمي‌کند و جمهوري اسلامي ايران نيز تاکنون با خويشتن‌داري و ادب اسلامي، حرمت برادري را در دنياي اسلام نگه داشته است، اما اين را بدانند که اندک بي‌احترامي به ده‌ها هزار نفر از حجاج ايراني در مکه و مدينه و عمل نکردن به وظايف براي انتقال ابدان مطهر، عکس‌العمل سخت و خشن ايران را در پي خواهد داشت. (بيانات در مراسم دانش‌آموختگان دانشگا‌هاي افسري_نوشهر 94/7/8)
به دنبال سخنان صريح مقام معظم رهبري مسئولان عربستان که تا آن زمان اقدام به فرافکني درباره ابعاد اين فاجعه کرده بودند، بلافاصله با حضور هيات ايراني در مکه موافقت کردند و ابدان مطهر حجاج ايراني را به کشورمان بازگرداندند.
رئيس جمهور کشورمان نيز در مراسم استقبال از پيکرهاي جانباختگان فاجعه منا، گفت: بايد روشن شود افرادي در اين حادثه مقصر بودند يا خير و اگر ثابت شود عده‌اي از مأموران در اين حادثه تقصير داشتند ما به هيچ عنوان از خون عزيزانمان نخواهيم گذشت. وي تأکيد کرد: زبان ما در اين حادثه زبان عواطف، برادري و ادب بود و در جاي لازم نيز از زبان ديپلماسي استفاده شده و اگر هم لازم باشد جمهوري اسلامي ايران از زبان اقتدارش استفاده خواهد کرد.
روحاني با تأکيد بر اينکه واقعيت اين فاجعه بايد به‌طور کامل براي ما روشن شود، گفت: بايد از طريق کميته حقيقت‌ياب همه ملت‌هاي اسلامي بايد بدانند چرا اين فاجعه رخ داد و بايد مطمئن شوند که در سالهاي آينده چنين فاجعه‌هايي به وقوع نمي‌پيوندد.
اسحاق جهانگيري معاون اول دولت نيز اعلام کرد که بايد نماينده جمهوري اسلامي ايران ناظر بر فعاليت کميته حقيقت‌ياب باشد. اين کميته بايد عوامل را شناسايي کرده و به مجازات برساند. همچنين خسارت را به قربانيان بپردازد. بايد تضمين دهد در آينده تکرار نشود.
مناسک حج هر سال تکرار مي‌شود. آيا دولت عربستان در تمام مراحل پيشگيري، مجازات، جبران خسارت و تضمين براي جلوگيري از تکرار را مي خواهد انجام دهد؟ اگر در اين کميته اين قصور اثبات شود، مراحل آتي نيز مي‌تواند آسانتر باشد اما با گذشت قريب به 50 روز از اين حادثه هنوز هيچ دادگاهي جهت روشن شدن دلايل وقوع اين حادثه تشکيل نشده است.
محمد باقر نوبخت سخنگوي دولت در گفت‌و‌گو با
باشگاه خبرنگاران در پاسخ به سوالي مبني اينکه چرا تاکنون کميته حقوقي دولت گزارشي از رسيدگي به حادثه منا ارائه نداده، اظهار داشت: خانم امين‌زاده به عنوان معاون حقوقي رياست جمهوري بخش حقوقي مطالبات حادثه ديدگان فاجعه منا را پيگيري مي‌کند و همچنين وزارت‌خارجه، سازمان حج و زيارت نيز وظايف خود را در اين راستا انجام مي‌دهند تا به يک نتيجه مشخصي برسند.
الهام امين‌زاده معاون حقوقي رئيس جمهور نيز درباره آخرين وضعيت پيگيري حقوقي حادثه منا، گفت: دولت عربستان بايد عذرخواهي کند و ديه قربانيان را پرداخت کند، اما هنوز به اين تفاهم نرسيده‌ايم.
وي با بيان اين مطلب، افزود: مستنداتي جمع شده و دادستاني هم در حوزه‌ي شکاياتي که به آن مراجعه مي‌شود و پزشکي قانوني هم مستنداتي راجع به کيفيت فوت و ساعت فوت قربانيان ارائه کرده که همگي اينها براي ما مهم است.
معاون حقوقي رئيس جمهور تصريح کرد: بايد رسيدگي شود که آيا به موقع به قربانيان رسيدگي شده يا خير.
امين‌زاده ادامه داد: اگر با کميته حقيقت‌ياب از سوي دولت عربستان همکاري نشود، امکان کشف حقيقت وجود ندارد؛ چرا که ما بايد به اسناد دسترسي داشته باشيم. معاون حقوقي رئيس جمهور ادامه داد: دولت عربستان بايد به اين درک بالا برسد که حقوق قربانيان رامورد احترام قرار دهد و خسارات مادي و معنوي را پرداخت کند.
وي با بيان اين که ديه قربانيان بايد پرداخت شود تاکيد کرد: دولت عربستان بايد مسئوليتش را بپذيرد و عذرخواهي کند و تضمين رسمي دهد که در سال آينده اين اتفاقات نيفتد. چندين مرحله است که بايد دولت عربستان به انجام آن کارها مبادرت کند اما هنوز به اين تفاهم نرسيده‌ايم.
حجت‌الاسلام و المسلمين غلامحسين اژه‌اي سخنگوي قوه قضاييه نيز در آخرين اظهارات خود در رابطه با پيگري‌هاي فاجعه منا تصريح کرد: دادستاني با کمک وزارت امور خارجه، وزارت ارشاد، معاونت حقوقي نهاد رياست جمهوري و ساير حقوقدانهاي خارج از دستگاه حاکميت فاجعه منا را از لحاظ حقوقي تعقيب مي‌کنند اما عموما اين امر توسط وزارت امور خارجه انجام مي‌شود.
وي ادامه داد اخيرا دادستاني نامه‌اي را با مضمون پيگيري فاجعه منا براي سعودي‌ها نوشته است و سازمان حج و اوقاف و وزارت امورخارجه پيگير اين موضوع هستند، اما اميدواريم دادگاه‌هاي بين‌المللي به‌خاطر وابستگي به حکام سعودي سکوت نکنند.
اژه‌اي بيان داشت : البته شعبه‌اي هم در دادسراي تهران براي انجام شکايت از سوي شاکيان خصوصي فاجعه منا تشکيل شده و تاکنون افرادي نيز شکايت‌هاي خود را ثبت کرده‌اند.
به هرحال بررسي ابعاد حقوقي اين رويداد قطعا از اهميت زيادي برخوردار است و دولت عربستان به عنوان برگزار کننده اين مراسم معنوي، در اين فاجعه مقصر است و بايد در برابر جهان اسلام پاسخگو باشد. پيگيري و در کانون توجه نگاه داشتن اين موضوع مهم بايد به‌طور جد در دستور کار مسئولان باشد تا با يک همکاري مشترک و تعامل دوجانبه دلايل اصلي اين رويداد و همچنين وضعيت افراد مفقود شده از جمله ديپلمات کشورمان مشخص شود.
تشکيل کميته حقيقت ياب، رايزني و نشست با ساير کشورهاي اسلامي و نتيجه‌گيري‌هاي حاصل مي‌تواند راه مناسبي جهت اتخاذ تصميمي جامع و التيامي بردل خانواده‌هاي جانباختگان باشد. به لحاظ حقوقي دولت عربستان ملزم به ارائه گزارش دقيق از فاجعه منا است، اقدامي که تاکنون از آن سر باز زده است.